اردوی آموزشی - زیارتی مرکز امید عصر در جوار آرامگاه امامزاده عینعلی - زینعلی با حضور مددجویان مرکز و مادران آنها برگزار شد.

اردیبهشت سال جاری بود که طرح تفریح درمانی به صورت آزمایشی در پارک جوانمردان تهران با حضور تعدادی از مددجویان فلج مغزی مرکز امید عصر به اجرا درآمد. بمانعلی مردانی، معاونت توانبخشی مؤسسه و مجری طرح تفریح درمانی درباره اهمیت و ضرورت این طرح می گوید :
شايد با اطمينان بسيار زياد بتوان گفت مهمترين دغدغه و نگراني يك خانواده داراي فرزند كم توان جسمي و ذهني آينده فرزند و حضور مؤثر او در اجتماع است. اگرچه فعاليتهاي روزمره و ساده زندگي و انجام مستقل آنها توسط كودك از اهميت فوق العاده اي براي خانواده ها برخوردار است اما اهميت اين كار زماني چند برابر مي شود كه خانواده به همراه فرزندش در يك مهماني ،پارك يا مركز خريد حضور پيدا مي كند. ريخت و پاش يك كودك کم توان ذهنی یا جسمی در هنگام غذا خوردن ، عدم رعايت بعضي از هنجارهاي اجتماعي ،عدم توانايي در انجام بعضي از امور حركتي و ... باعث می شود که خانواده این کودکان تمایل کمتری به حضور در اجتماع و میهمانیهای خانوادگی داشته باشند. معمولا كاربرد و استفاده از تواناييها و قابليتهاي يك فرد در يك فضاي عمومي و اجتماعي نيازمند استفاده از آنها در همان فضا و موقعيت جهت تثبيت مي باشند. گاها مشاهده مي شود بسياري از كودكان و نوجوانان دچار كم تواني از زير ساختهاي لازم براي حضور در اجتماع مثل قدرت كلامي براي حرف زدن ، توانايي خوب راه رفتن و حركات ظريف دستها و شناخت مفاهیم عددی و رياضيات برخوردارند اما متأسفانه نمی توانند از يك مغازه نزديك محل زندگي حتی يك پاكت شير براي مادر خودتهیه کنند. بنظر مي رسد عدم كاربرد توانائييهاي يك كودك در محيط واقعي باعث عدم شكوفايي و عدم تبديل از حالت بالقوه به حالت بالفعل مي شود .متأسفانه بدليل مشكلات متعددي حضوركودكان مبتلا به مشكلات ذهني و جسمي مانند ساير همسالان در فعاليتهاي اجتماعي صورت نمي گيرد و همین امر يكي از مهمترين علل عدم شكوفايي قابليتها و تواناييهاي بالقوه اين كودكان در آينده خواهد شد. معمولا محيطهاي اجتماعي بستري غني براي بر طرف شدن بسياري از مشكلاتي است كه بطور بارز در خانواده ها و كودكان دچار نقايص جسمي و ذهني وجود دارد. راه رفتن يك كودك مبتلا به فلج مغزي در يك محيط كلينيكي كاملا متفاوت با راه رفتن همين كودك در يك پياده رو خيابان يا پارك است.آن چيزي كه از درجه اهميت بسيار بالايي برخوردار است اين است كه راه رفتن صحيح اين كودك صرفا در فضاي كلينيكي و با حضور يك درمانگر همان چيزي نيست كه خانواده به دنبال آن است بلكه اين خانواده بدنبال راه رفتن درست فرزندش در راه مدرسه و خانه يا پارك و خيابان است. عوامل متعددي در خيابان پارك و مركز خريد و... مي تواند الگوهاي راه رفتن صحيح يك كودك فلج مغزي را تحت تاثير قرار دهد. به عنوان مثال ،كودكي كه در يك فضاي گفتاردرماني براحتي به درمانگر خود سلام مي كند چه اتفاقي براي او مي افتد كه در يك فضاي فروشگاهي توانايي اين كار را در مواجه با فروشنده از دست مي دهد و خانواده خويش را نگران مي سازد؟ بطور قطع و يقين عواملي در محيط يك فروشگاه وجود دارد كه سخن گفتن يك كودك كم توان را متاثر مي سازد. لذا با توجه به مطالب مذکور، بنظر مي رسد بايستي با نگرشي جديد زمينه و بستر حضور و كاربرد مهارتهاي پايه اي كه يك كودك در محيطهاي درماني و كلينيكي و بخشهاي مختلف درماني آن فرا مي گيرد را در محيطهاي اجتماعي بصورت عملي براي خانواده ها و مددجويان فراهم آورد. لذا در همین رابطه مؤسسه توانبخشی ولیعصر (عج) بر آن شد طرح تفریح درمانی را به صورت آزمایشی برای برخی از مددجویان مرکز امید عصر به مرحله اجرا در آورد.

اهداف اجرای طرح :
هدف کلی از اجرای طرح تفریح درمانی، گسترش خدمات توانبخشي به محيطهاي اجتماعي و آموزش والدين كودكان داراي مشكلات ذهني و جسمي در راستای بهره گيري از اين محيطها جهت شكوفايي توانمنديهاي فرزندانشان و ارتقاي سلامت جسماني و رواني خانواده ها است. لذا در همین رابطه تحقق این موارد نیز در اجرای طرح تفریح درمانی مد نظر است :
- فراهم نمودن بستر حضور مددجويان و خانوداه هاي ايشان در محيطهاي اجتماعي و عمومي
- افزایش روند اثربخشی خدمات توانبخشی با بهره گیری از پتانسیلهاي بالقوه محيطهاي اجتماعي و عمومي
- افزايش ميزان مشاركت كودك و والد در روند توانبخشي
- آموزش شيوه هاي صحيح مراقبت و نگهداري از كودكان مبتلا به مشكلات ذهني و جسمي در محيطهاي اجتماعي و عمومي
- ایجاد زمینه آموزش کارشناسان توانبخشی جهت استفاده از امكانات فضا هاي اجتماعي و عمومي جهت افزايش اثر بخشي بيشتر خدمات توانبخشی برای کودکان مبتلا به آسيب هاي جسمي و ذهني.
- فراهم نمودن زمینه کاهش فشارهای روانی خانواده ها و مددجویان
- تهیه کتابچه آموزشی ویژه خانواده در خصوص نحوه استفاده از محيطهاي اجتماعي و عمومي جهت ارتقاي توانمنديهاي كودكان مبتلا به آسيبهاي جسمي و ذهني
- تعريف خدمات تخصصي توانبخشي مورد نياز كودك در محيطهاي اجتماعي و عمومي
- كاهش هزينه هاي توانبخشي خانواده ها در نتيجه نياز كمتر به خدمات كلينیکی

اردوی زیارتی :
در ادامه اجرای این طرح، آذر ماه سال جاری تعدادی از مددجویان مرکز امید عصر به همراه مادرانشان در قالب اردویی تفریحی- آموزشی به زیارت یکی از امامزاده های شهر تهران رفتند. رویکرد اصلی این اردو علاوه بر آموزش مهارتهای روزمره زندگی به کودکان، توجه ویژه به مادران آنها بوده است تا با ایجاد بستری جهت حضور مادران با فرزندانشان در محیط بیرون از منزل و در جمعی خودمانی برخی از راهکارهای رواشناختی جهت کاهش استرس و راههای افزایش توان و ظرفیت فردی به طور غیرمستقیم و ضمنی مطرح شود و خارج از ارتباطات درمانی اجازه تخلیه هیجانات و بیان دغدغه های آنان در این رابطه فراهم گردد.

گزارش اردو :
صبح یک روز پاییزی است. مادرانی از این سرزمین به همراه کودکانی از جنس باران همچون مسافرانی که انگار ساعتهاست منتظر قطارند با دلی پر از حرفهای نزده در هوایی بارانی مهمان امامزاده ای در شهر هستند تا ساعتی جدای از همه فراز و فرودهای زندگی، خلوتی در جوار یکی از بهترین بندگان خدا داشته باشند.
اضطراب همیشگی در چهره اش دیده نمی شود. آرامتر از همیشه به نظر می رسد. دخترش سندرم داون دارد و آرام در کنار مادرش نشسته است. مادرش می گوید انگار فضای امامزاده در او هم اثرگذاشته چرا که از وقتی به دنیا آمده هیچگاه نتوانسته ام به همراه او حتی به یک زیارت بروم. حال خوشحالم که در جمع مادران همدرد خودم حضور دارم و می توانم در کنار دخترم ساعاتی را به عبادت بپردازم.
پس از زیارت فرصتی فراهم شد تا در فضای گرم و معنوی حسینیه امامزاده کارشناسان و مادران در محیطی صمیمی به گفتگو بپردازند. بچه ها نیز به همراه یکی از مربیان در گوشه ای دیگر به بازی مشغول بودند. تعدادی از کارشناسان مؤسسه بحثهایی را با هدف اصلی کاهش استرس و نگرانی خانواده ها و مشارکت آنها در مباحث روانشناسی و درمانی مطرح کردند. مشارکت فعال مادران در این مباحث بسیار قابل توجه و اهداف کلی این برنامه به نوعی در حال تحقق بود. مادران در میان مباحث به مشکلاتی که در زندگی با وجود بیماری فرزندشان با آن دست به گریبان هستند اشاره و راهنماییهایی را از کارشناسان دریافت می کردند. بعضی از مادرهایی که در آغاز جلسه گوشه گیر و منزوی در گوشه ای نشسته و تنها نظاره گر دیگران بودند به شرکت کنندگان فعال بحث تبدیل شده بودند به صورتی که در هنگام بازگشت نیز مرتب سوالات خود را با کارشناسان مطرح می کردند و خواستار اجرای بیشتر چنین برنامه هایی بودند. بچه ها نیز به کمک مربیانشان در پذیرایی و اهدای هدایا به مادران مشارکت فعالی داشتند تا علاوه بر آموزش مهارتهای روزمره زندگی به آنها، بخشی از توانمندیهای آنها به مادرانشان نشان داده شود. در این صورت مادران انگیزه بیشتری برای فعال کردن این کودکان در کارهای روزمره زندگی خواهند یافت. یکی از ویژگیهای این مراسم، اهدای هدایایی به رسم یادبود به مادران این فرشتگان زمینی بود. همیشه رسم بر این است که در چنین مراسمی به بچه ها هدیه بدهند، اما با توجه به اینکه رویکرد اصلی این اردو توجه به مادران این عزیزان بود، به پاس زحمات بی وقفه و جبران ناپذیر این مادران برای فرزند کم توانشان، هدایایی به رسم یادبود توسط یکی از فرشتگان زمینی حاضر در مراسم، به مادران اهدا شد.

دل نوشته ها ...
پس از پایان برنامه، کاغذهای حاوی دلنوشته های مادرها، قاصد رساندن نظرات آنها راجع به این برنامه به ما بود. حرف مشترک همه این نامه ها، رضایت آنها از نحوه اجرای این اردو و صحبتها و مباحث مطرح شده در حسینیه بود.
نامه مادر یکی از این فرشته ها به نیابت از دیگر مادران، رضایت آنها از برنامه را به خوبی نشان می دهد :
عده ای دوست در یک مهمانی شام گرد هم جمع شده بودند. هریک از آنها خاطراتی از گذشته تعریف می کردند. در این بین یک نفر پرسید : بهترین روز عمرتان کدام روز بوده است؟ زن و شوهری گفتند : بهترین روز عمر ما، روزی بود که ما با هم آشنا شدیم. زن دیگری گفت : بهترین روز زندگیم روزی بود که نخستین فرزندم به دنیا آمد... این گفتگو ادامه داشت تا اینکه نوبت به زنی رسید که تا آن هنگام ساکت بود. وقتی از او این سؤال را پرسیدند او اینگونه پاسخ داد: بهترین روز زندگی من، امروز است. زیرا امروز روزی است که بیش از همه روزها برایم ارزشمند است. من نمی توانم دیروز را به دست بیاورم و آینده هم مال من نیست. اما امروز مطمئناً مال من است تا آن را هر طوری که می خواهم بگذرانم و از آنجا که امروز تازه است و من هم زنده هستم پس بهترین روز من است و خدا را برای این شکرگزارم.
من نمی گویم روز چهارشنبه که به اردوی زیارتی رفتیم بهترین روز زندگیم است، اما به جرئت می گویم یکی از بهترین آنها می تواند باشد. تا اگر عمری داشتم بعد از سالها وقتی خاطراتم را مرور می کنم از این روز به خوبی یاد کنم. روزی که فقط برای خودم بودم. وقتی مدیر محترم مرکز به من گفتند روز چهارشنبه اردوی زیارتی داریم به او گفتم نمی توانم چون پسرم مدرسه دارد و زمان برگشت شاید دیر شود و من به مدرسه او نرسم. نگران و همیشه نگران... می توانستم به همسرم رو بیندازم اما نمی دانم چرا این کار را نمی کردم. در این سالها هیچ وقت یادم نمی آید به خاطر خودم از او خواهش کرده باشم مرخصی بگیرد. نمی دانم شاید لحن صادقانه خانم حسینی ( مدیر مرکز ) موجب شد تا به همسرم جریان را بگویم و او نیز قبول کند و چقدر خوشحالم از اینکه در این اردو شرکت کردم. ممنون از تمامی عزیزانی که این اردو را مهیا کردند. برنامه خوبی بود. چه در زمان زیارت و چه وقتی که در حسینیه بودیم. از صحبتهای کارشناسان نیز بسیار لذت بردم و زمان هدیه دادن به مادران نیز بسیار غافلگیر شدم. کار قشنگی بود. همیشه مادرها باید هدیه می دادند و این بار آنها نیز دیده شدند. زمان رفت و برگشت روی برنامه بود. فقط کاش خانواده های بیشتری می آمدند. مدت 3 سال می شود که به این مؤسسه می آیم و خدا را شکر کارشناسان دلسوزی در مسیر راهم بودند اما در این برنامه ها واقعا حس نزدیکی بین مددجو و درمانگران به وجود می آید.
زمانی که در ماشین بودیم وقتی مادرها نظر می دادند یکی از پیشنهادات ایشان این بود که در روز تعطیل اردو برگزار شود تا نگرانی از بابت فرزندشان نداشته باشند. اما وقتی به خانه رفتم و آرامش فرزندم را دیدم نظرم عوض شد. روز چهارشنبه، سفر با بوی بهشت فقط باید برای خودم باشد و در خاطراتم. مهم نیست که زندگیمان چقدر شلوغ و پرمشغله است. همیشه در آن جایی برای صرف دو فنجان قهوه با یک دوست هست...

موعد بازگشت است. قطره های باران به شدت به شیشه ی پنجره ضربه می زند. باران می بارد و زمین نمناک می شود و به ما می فهماند که زمستان در راه است اما ما امیدواریم با برگزاری هرچه بیشتر این اردوها پاییز دل این مادران به بهار برسد. به امید آن روز...